Abdulrazak Gurnah - tiểu thuyết gia Tanzania, 73 tuổi - đoạt Nobel Văn học 2021 với các tác phẩm về chủ nghĩa thực dân.

Abdulrazak Gurnah, người Tanzania và đang sống ở Anh

Tại lễ công bố vào 13h ngày 7/10 vừa qua theo giờ địa phương, đại diện Viện hàn lâm Thụy Điển công bố Abdulrazak Gurnah được trao giải vì "sự thâm nhập, không khoan nhượng và đầy trắc ẩn, sâu vào những hệ quả của chủ nghĩa thực dân và số phận những người tị nạn đang lưu vong giữa các nền văn hóa và lục địa". Người chiến thắng nhận phần thưởng 10 triệu krona Thụy Điển (25,9 tỷ đồng).

Với huy chương Nobel này, Abdulrazak Gurnah trở thành người thứ 6 đến từ châu Phi được vinh danh trong lịch sử giải Nobel văn học, sau Wole Soyinka người Nigeria năm 1986, Naguib Mahfouz người Ai Cập năm 1988, Nadine Gordimer người Nam Phi năm 1991, JM Coetzee người Nam Phi 2003 và Doris Lessing người Anh-Zimbabwe năm 2007.

Anders Olsson, Chủ tịch Ủy ban Nobel cho biết các tiểu thuyết của ông, từ sách đầu tay Memory of Departure đến tác phẩm gần nhất - Afterlives, đều "tráng lệ", khiến người đọc mở rộng tầm mắt về nền văn hóa Đông Phi vốn còn xa lạ với thế giới.

Theo The Guardian, biên tập viên Alexandra Pringle của Nhà xuất bản Bloomsbury tại Anh, một người đã gắn bó lâu năm với Abdulrazak, cho rằng chiến thắng của tiểu thuyết gia này là "xứng đáng nhất" cho một nhà văn chưa từng được công nhận xứng đáng cho công việc của mình.

"Ông ấy là một trong những nhà văn châu Phi vĩ đại nhất còn sống, và chưa ai từng để ý đến ông ấy. Điều đó giày vò tôi. Đối với tôi, ông ấy là một nhà văn phi thường viết về những điều thực sự quan trọng. Trái tim tôi tan nát vì ông ấy không được công nhận xứng đáng. Và giờ thì ông ấy đạt giải Nobel rồi", bà nói.

Tiểu thuyết gia Abdulrazak Gurnah, người Tanzania, là người được trao giải Nobel văn học 2021 - Ảnh: Viện Hàn lâm Thụy Điển

Gurnah sinh ra và lớn lên trên đảo Zanzibar (Tanzania) nhưng đến Anh tị nạn vào cuối những năm 1960. Trong suốt sự nghiệp của mình, ông đã xuất bản 10 cuốn tiểu thuyết và nhiều truyện ngắn, trong đó nhiều tác phẩm có đề tài về người tị nạn. Các tác phẩm nổi tiếng của ông gồm: tiểu thuyết Paradise (1994), vào danh sách đề cử cuối cùng của giải Booker và Whitbread Prize, Desertion (2005) và By the Sea (2001), vào danh sách rút gọn của giải Los Angeles Times Book Award.

Từ năm 1980 đến năm 1982, Abdulrazak Gurnah giảng dạy tại Đại học Bayero Kano ở Nigeria. Sau đó, ông chuyển đến Đại học Kent (Anh), dạy văn học và lấy bằng tiến sĩ năm 1982. Hiện ông giữ học hàm giáo sư. Ông có nhiều bài viết liên quan đến chủ nghĩa thực dân, các quốc gia ở châu Phi thời kỳ hậu thuộc địa. Ông dành nhiều thời gian nghiên cứu các công trình về văn học châu Phi, cách viết của các nhà văn như V. S. Naipaul, Salman Rushdie, Zoë Wicomb, Anthony Burgess, Joseph Conrad, George Lamming và Jamaica Kincaid.

Huy chương giải Nobel. Ảnh: AFP

Chủ nhân mới của giải Nobel Văn học năm nay là tên tuổi xa lạ với đa số độc giả thế giới. Nhiều người bày tỏ ngỡ ngàng với quyết định của Viện Hàn lâm. Trên trang web của giải, 95% trong số 1.138 độc giả trả lời họ chưa từng đọc tác phẩm nào của ông.

Trước mùa giải năm nay, Nobel Văn học vinh danh 117 cá nhân, trong đó có 111 tác giả nam và 16 cây bút nữ.

Nobel Văn học là một trong sáu hạng mục của giải Nobel, được trao cho tác giả từ bất kỳ quốc gia nào, theo di chúc của nhà hóa học Alfred Nobel. Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ lựa chọn người thắng cuộc. Họ không bao giờ hé lộ dấu hiệu về nhân vật có khả năng đoạt giải cho tới khi công bố kết quả. Danh sách rút gọn của các ứng viên sẽ được tiết lộ 50 năm sau đó. Giải lần đầu được trao cho nhà thơ Pháp - Sully Prudhomme - năm 1901.

(Nguồn: Tổng hợp)