Năm 2021 là một năm khó khăn, cả việc nhà và việc nước. Đại dịch COVID-19 là đại dịch trăm năm. Chúng ta đã đi qua năm 2021 và làm được nhiều việc. Khối báo chí, xuất bản và truyền thông (có lúc tôi sẽ gọi tắt là khối báo chí) với 5 Cục: Báo chí, Phát thanh truyền hình và thông tin đện tử, Thông tin cơ sở, Thông tin đối ngoại và Xuất bản, in và phát hành, đã có nhiều thành tích, đóng góp chung vào thành công của ngành Thông tin và Truyền thông và của đất nước. Thay mặt Ban cán sự Đảng và Lãnh đạo Bộ, tôi xin chúc mừng thành tích của các đồng chí, và trân trọng cảm ơn sự cố gắng, dấn thân hoàn thành nhiệm vụ của các đồng chí!

Chúng ta có tới trên 800 cơ quan báo chí. Nhưng khoảng 5-10% trong số này có ảnh hưởng tới 80% truyền thông nước nhà. Trong Qui hoạch báo chí mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt có yêu cầu xây dựng 6 cơ quan báo chí chủ lực, trong đó có TTX Việt Nam. Trong năm nay là phải xong Đề án và trình Thủ tướng ký. Bộ Thông tin và Truyền thông đang hướng dẫn tích cực TTX hoàn thành đề án này.  

Cái tạo nên cuộc sống này chính là sự đa dạng. Và cuộc sống chính là sự đa dạng. Không còn sự đa dạng thì cuộc sống cũng chấm dứt. Sự khác nhau giữa tôi và anh Bảo, giữa các anh Lãnh đạo Bộ đã tạo nên sự phát triển bền vững cho Bộ ta. Thống nhất mà không đa dạng thì không phát triển. Đa dạng mà không thống nhất thì không bền vững. Đa dạng trong thống nhất thì phát triển bền vững. Sự thống nhất ở đây chính là mục tiêu chung. Mục tiêu chung đó chính là sự phát triển của ngành Thông tin và Truyền thông, sự phát triển của đất nước Việt Nam hùng cường thịnh vượng và hạnh phúc. 

Trong ngày kỷ niệm, ngày lễ của báo chí, cố gắng động viên, khích lệ và thông qua những điều đó để báo chí tự nhìn thấy vấn đề của mình, tự khắc phục nhược điểm của mình. Càng khen nhiều thì báo chí sẽ lại càng nỗ lực để xứng đáng với lời khen ấy.  

Qua từng năm, từng mùa giải, cần rút ra kinh nghiệm và bài học để có định hướng cho những giải sau về chủ đề, về thể loại, theo hướng bám sát nhiệm vụ chính trị, trọng tâm lãnh đạo của Đảng và Nhà nước theo từng năm, từng giai đoạn phát triển của đất nước. Giải báo chí năm tới, năm 2020, với nhiều sự kiện trọng đại, cả đối nội và đối ngoại, nhất là sự kiện Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13, cần được tổ chức tốt hơn.

Báo chí cách mạng Việt Nam đã 96 tuổi. Cách mạng là ở chỗ tiên phong, đi đầu. Báo chí đã luôn như vậy và sẽ phải càng như vậy khi đất nước đang muốn tận dụng cơ hội của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chỉ còn chưa tới 25 năm nữa để bứt phá vươn lên trở thành một nước phát triển có thu nhập cao. 

Bảo vệ nền tảng tư tưởng thì khó khăn nhất hiện nay là trên không gian mạng. Khó khăn nhất vì đây là không gian mới, mới không chỉ với ta mà mới với cả thế giới. Nhiều qui định, thể chế, kỹ năng, qui tắc ứng xử còn thiếu. Nhiều công cụ quản lý, nhất là các công cụ công nghệ còn thiếu. Nhiều cơ quan quản lý còn bỏ trống trận địa này, bỏ trống cả thể chế và bỏ trống cả việc đưa cái tốt, dòng chảy chính của xã hội lên không gian mạng. Và vì vậy, tỷ lệ cái xấu trên không gian mạng cao hơn nhiều trong thế giới thực. 

Mọi người đọc sách ít đi nhưng đọc thì không ít đi. Thời gian đọc có xu thế tăng lên. Nhưng thời gian đọc tin tức, chia sẻ thông tin trên mạng tăng mạnh. Và vì thế thời gian dành cho sách ít đi. Câu chuyện này khá giống câu chuyện của báo chí khi xuất hiện mạng xã hội. Cách đọc khác đi thì cách làm sách cũng phải khác đi. 

Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo VTV xây dựng đề án cơ quan báo chí chủ lực theo yêu cầu của Qui hoạch báo chí. Đề án thực ra là chiến lược của VTV trong bối cảnh truyền thông xã hội, chuyển đổi số. Là chiến lược để VTV là đài truyền hình quốc gia trong môi trường số. 

Lần đầu tiên khát vọng Việt Nam được đưa vào văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII. Báo chí phải là người khơi dậy và nuôi dưỡng khát vọng đó, tạo thành sức mạnh tinh thần cho đất nước bứt phá vươn lên, sức mạnh đó không kém gì sức mạnh của cải vật chất. Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng một lần nữa truyền đi thông điệp mạnh mẽ này trong buổi làm việc với Cục Báo chí ngày 24/02/2021. 

Tại thời điểm này - những ngày đầu tiên của năm 2021, Việt Nam chúng ta vừa hoàn thành Đề án số hóa truyền dẫn, phát sóng truyền hình mặt đất được ban hành theo Quyết định số 2451 ngày 27/12/2011 của Thủ tướng Chính phủ. Trải qua 9 năm phấn đấu không mệt mỏi, đến nay Đề án số hóa truyền hình đã đạt và vượt tất cả các mục tiêu ban đầu đề ra, góp phần thực hiện cam kết của toàn khối ASEAN năm 2010 là tắt sóng hoàn toàn truyền hình tương tự vào năm 2020. 

Khoảng 75% số tin bài xấu độc được gỡ bỏ khỏi không gian mạng là do các lực lượng thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông thực hiện. Và trên 30% lượng tin pha loãng không gian mạng là do Bộ Thông tin và Truyền thông đẩy ra. Số lượng tin bài xấu độc gỡ bỏ trong năm 2020 lớn hơn những năm trước đó cộng lại. Tỷ lệ tin xấu độc từ trên 30% về dưới 10%, riêng đối với các đồng chí lãnh đạo chủ chốt thì dưới 3%. Trong năm 2020, khoảng 20.000 tin bài, video xấu độc đã được gỡ bỏ khỏi Facebook và Youtube, gấp 4-5 lần năm 2019, và gấp 30 lần năm 2017-2018. Chưa bao giờ công việc gỡ bỏ tin xấu độc, dọn rác rên không gian mạng, được chỉ đạo thống nhất, hiệp đồng các lực lượng và làm tốt như năm 2020, góp phần nâng cao niềm tin của dân vào Đảng, góp phần cho thành công của đại hội Đảng các cấp. Đó là do trong năm qua, chúng ta đã có một số đổi mới trong việc thực hiện các nhiệm vụ của BCĐ 35.

Báo chí cách mạng Việt Nam phải đảm bảo nguyên tắc một đầu mối chỉ đạo báo chí là Ban Tuyên giáo Trung ương. Sự phối hợp đồng bộ, nhịp nhàng, kịp thời giữa Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông và Hội nhà báo là nhân tố đảm bảo quản lý tốt báo chí. Và sự thực, báo chí năm 2020, và những năm gần đây, đã có nhiều chuyển biến tích cực, vị thế, uy tín, hình ảnh nhà báo, cơ quan báo chí cũng có nhiều chuyển biến tích cực, người làm báo lấy lại niềm tự hào của mình. 

Báo chí muốn đổi mới thì phải tìm về những giá trị cốt lõi của báo chí cách mạng: Xác thực, Dẫn dắt, Tiên phong, Đổi mới, Dấn thân. Giữ cái bất biến ấy để ứng vạn biến. Muốn đi xa thì càng phải về gần. 

75 năm lập nước thì báo chí cách mạng 95 năm. Cách mạng thì đi trước tiên phong, khởi tạo và thúc đẩy cái mới. Xin chúc cho báo chí luôn giữ được tinh thần cách mạng này. 

Năm 2019 đi qua, báo chí đã góp phần thổi lên ngọn lửa khát vọng Việt Nam hùng cường, khát vọng trở thành nước công nghiệp phát triển và thịnh vượng vào năm 2045, khi nước Việt Nam tròn 100 tuổi. Khát vọng ấy tạo nên sức mạnh tinh thần để Việt Nam phát triển bứt phá. Tất cả các quốc gia đã hoá rồng, hoá hổ đều phải cần đến sức mạnh tinh thần ấy. 

Nhận xét 2019: - Đưa mọi lực lượng lên không gian mạng. Coi không gian mạng là môi trường ưu tiên xử lý, không kém gì môi trường thực. Chỉ đạo quyết liệt, chủ động thông tin, phối hợp nhịp nhàng, sử dụng công nghệ, mạnh tay với các nền tảng truyền thông xã hội cả trong và ngoài nước.

Công nghệ số sẽ thay đổi báo chí và ảnh hưởng đến báo chí trong một chặng đường dài. Câu chuyện công nghệ và báo chí sẽ còn được chúng ta bàn nhiều nữa, dưới những góc nhìn khác nữa. Nhưng chúng ta có niềm tin vững chắc rằng, công nghệ số sẽ giúp cho báo chí thực hiện sứ mệnh của mình tốt hơn. Nhưng vấn đề là, chúng ta phải thay đổi, trước khi công nghệ chuyển sứ mệnh ấy cho một lực lượng thay thế khác.

Hơn 100 năm qua, có thể là 150 năm, hoặc lâu hơn, báo chí vẫn chủ yếu là tin, là news, là tường thuật, là facts. Là ai, cái gì, ở đâu, khi nào và một chút tại sao. Báo chí 5 Ws là Who, What, Where, When và Why.

Năm 2022 là năm khẳng định năng lực dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia và quản lý báo chí truyền thông của Bộ Thông tin và Truyền thông. Nếu không làm tốt được việc này trong năm 2022 thì chúng ta sẽ đánh mất đi niềm tin và sự kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân vào ngành Thông tin và Truyền thông. Một năm đánh mất là nhiều chục năm tìm lại. Tìm lại được thì cơ hội đã đi qua. Đánh mất cơ hội là sự đánh mất lớn nhất.

Công nghệ số, chuyển đổi số và báo chí truyền thông có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự chuyển đổi này. Ngành Thông tin và Truyền thông chưa bao giờ có sứ mệnh lớn lao như bây giờ. Và đây cũng là cơ may hiếm có để ngành Thông tin và Truyền thông định vị lại mình. Nhìn rõ các thách thức và xác định đúng không gian sống mới đóng vai trò quyết định cho mọi sự phát triển.

Vì khó khăn trong tăng trưởng, nên chúng ta mới phải tái cơ cấu, phải tìm nguồn tăng trưởng mới, phải tìm không gian mới, phải giảm chi phí, nên vì thế sẽ dễ thúc đẩy cải cách hành chính, chuyển đổi mô hình kinh doanh, ứng dụng CNTT, ứng dụng công nghệ mới để tăng trưởng. Thường thì trong khó khăn mới có giải pháp đột phá. Có một số việc mà chúng ta đang chậm, đang cân nhắc, nhưng lại có thể thúc đẩy tăng trưởng thì nên quyết định ngay lúc này.

Với nội dung trọng tâm là tổng kết công tác thi đua khen thưởng và phong trào thi đua trong giai đoạn 2015 - 2020, Đại hội lần này có nhiệm vụ đánh giá những kết quả đã đạt được; xác định hạn chế và giải pháp khắc phục; đề ra phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ công tác thi đua khen thưởng và phong trào thi đua của Bộ trong thời gian tới.

Các Sở Thông tin và Truyền thông và các đơn vị phụ trách CNTT của các Bộ tham khảo phát biểu của Bộ trưởng kết luận giao ban quản lý nhà nước tháng 6 năm 2021. Văn phòng Bộ sao và gửi phát biểu này. Có một số nhận thức mới và cách làm mới. Đặc biệt là tìm cách tiếp cận mới để việc khó dễ đi, dễ làm và hiệu quả, ứng dụng công nghệ mới để giải quyết các vấn đề của đơn vị mình.